DIGITAL

در سالهای اخیر رادیولوژی دیجیتال ( رادیوگرافی دیجیتال ) در اکثر کشورهای جهان به تدریج جای تصویربرداری های سنتی با پرتوی ایکس ( رادیولوژی با تیوب های low و فیلم ) را گرفته است . با این وجود بر اساس آمار رسمی از ۱۳۰۰ مرکز رادیولوژی در کشور ٬ کمتر از ۳۰ مرکز ٬ از رادیولوژی دیجیتال استفاده می نمایند که در این میان تنها مراکز معدودی دارای سیستم های رادیولوژی با فلت پنل و سایر دتکتور های تصویر برداری با اشعه ایکس هستند و بقیه دارای سیستم های ارتقاع یافته و نیمه دیجیتال ( CR ) هستند که به دلیل 

 امکان استفاده از اکثر قسمتهای سیستم های رادیولوژی سنتی ٬ در این سیستم ( تنها کاست مورد استفاده در رادیولوژی سنتی جای خود را به کاست های CR داده که در کارتخوان دستگاه تصویر دیجیتال ایجاد می شود و امروزه در اکثر کشور های پیشرفته استفاده از آنها نیز منسوخ شده است ) تغییر چشمگیری در کاهش دز اشعه و تنظیمات اتوماتیک دیافراگم و … که در سایر روش های رادیولوژی دیجیتال وجود دارند مشاهده نمی شود .

البته ریشه مشکل کمبود مراکز رادیولوژی دیجیتال در کشور به هزینه بالای خرید این دستکاه ها باز می گردد . از اینرو وزارت بهداشت آیین نامه ای مبنی بر الزام مراکز تصویر برداری تازه تاسیس در نصب سیستم های دیجیتال رادیوگرافی مصوب نموده که نتیجه درخور توجهی را به دنبال نداشته و باوجود صدور بیش از ۱۳۰ مجوز تاسیس ٬ تنها حدود ۷ تا ۱۰ مرکز راه اندازی شده است لازم به ذکر است که این آیین نامه تاکنون مورد تایید اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت نیز قرار نگرفته است

  مزایای سیستم های رادیولوژی دیجیتال و نیمه دیجیتال ( سی ار CR ) :

● در رادیولوژی تمام دیجیتال نسبت به رادیولوژی سنتی ضریب خطا بسیار پایین تر می باشد زیرا بر اساس نرم افزار داخلی دستگاه دز اشعه و تمامی کمیت های تصویر برداری بصورت خودکار ( یا نیمه خودکار ) تنظیم و بهینه شده و اثر نقش بسته بر روی دتکتور بطور همزمان شدت پرتو خروجی از تیوپ رادیولوژی را کنترل می نماید . این خود باعث می شود علاوه بر کاهش دز اشعه و حذف تعداد دفعات تکرار تصویر برداری ٬ تصویر بسیار مطلوبی ایجاد شود همچنین بر اساس مشخصات دتکتور مورد استفاده در این سیستم ها ٬ نرم افزار داخلی سیستم بصورت خودکار اقدام به اصلاح تصویر خروجی از دتکتور می نماید تا تصویری در نهایت دقت و کیفیت ایجاد شود . البته بجز امکانات تغییر و اصلاح نرم افزاری بر روی تصاویر و کمی بهتر شدن کیفیت آنها ( به دلیل ماهیت کاست های CR ) شاهد بهینه شدن تابش پرتو ایکس ( در نتیجه کاهش دز دریافتی بیمار ) و کنترل همزمان بر روی تصویر در حال ثبت در سیستم های سی ار نمی باشیم

● پشتیبانی از سیستم Pacs و ( picture archiving communication systems ) :

این سیستم شامل تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری جهت ایجاد یک شبکه داخلی بین تمامی تجهیزات تصویر برداری در مرکز درمانی ٬ سیستم ذخیره و آرشیو تصاویر با فرمت دایکام ( که خود شامل مکانی امن دارای حجم بسیار بالایی از حافظه سخت افزاری ( Hard Disc )  جهت ذخیره تصاویر و سایر مشخصات بیماران می باشد ) ٬ ارتباط با محل مشاهده و تفسیر تصاویر گرفته شده ( Work Station ) و در نهایت قابلیت تبادل اطلاعات تصاویر با سایر مراکز درمانی و اینترنت می باشد . این سیستم در محیطی امن ( جلوگیری از احتمال هرگونه دستکاری در تصاویر رادیوگرافی بخصوص در پزشکی قانونی جهت ارائه به مراکز قانونی توسط حفظ و نگهداری اصل تصاویر در مرکز تصویر برداری ) امکان مشاهده و دسترسی پزشکان به تصاویر و سابقه بیماران را بصورت آنلاین ( که نیازمند خطوط پر سرعت اینترنتی میی باشد ) ٬ فراهم می آورد .

البته این در صورتی است که تمامی مراکز درمانی در سطح کشور به این سیستم مجهز و آنرا پشتیبانی نمایند زیرا اصولا این سیستم بصورت یک سیستم یکپارچه بین مراکز درمانی طراحی شده است .

● با حذف فیلم در رادیوگرافی دیجیتال ٬ هزینه تهیه فیلم رادیولوژی ٬ دارو های ظهور و ثبوت فیلم ٬ خرید و نصب تجهیزاتی نظیر پاس کاست ٬ دستگاه ظهور و ثبوت فیلم ( پروسسورها ) و آلودگی های زیستی ناشی از فیلم های رادیولوژی کاهش می یابد .

● با استفاده از رادیولوژی دیجیتال فاصله زمانی بین اقدام جهت تصویر برداری و تحویل تصویر نهایی رادیولوژی بسیار کاهش می یابد . از اینرو این سیستم ها جهت استفاده در موارد اورژانس بسیار مناسب خواهند بود .

پس از اینکه اکسپوز انجام گرفت ، صفحه تصویر برداری در یک اسکنر لیزری قرار می گیرد که تصویر را جهت اعمل تغییرات بر صفحه کامپیوتری ، دیجیتال می کنند . صفحات تصویر برداری به طور مکرر قابل استفاده هستند و گیره های پلاستیکی یک بار مصرفی که در هنگام رادیوگرافی صفحات را می پوشانند جهت جلوگیری از انتقال آلودگی میان بیماران به کاربرده می شوند . سیستم تصویربرداری دیجیتال می تواند همراه با یونیت رادیوگرافی  داخل دهانی معمولی به کار رود .

یک کامپیوتر شخصی سازگار با نرم افزار مناسب ، جهت اعمال تغییرات بر روی تصاویر به کار می رود . جلوه های پردازش تصویر شامل زوم ، گرداندن تصویر ، واضح سازی لبه ها ، رنگ با کیفیت بالا ، نماسازی چند تصویری ، تطابقات روشنایی و کنتراست و اندازه گیری فواصل و زوایا است . همچنین بعضی سیتم ها امکان مدیریت مجموعه داده ها را فراهم می کنند . تصاویر ، قابل ذخیره سازی و بازیافت در قالب فایل استاندارد بوده و یک نسخه چاپی از آن می تواند به وسیله یک چاپگر ویدیویی تهیه شود.

  ( اصول بنيادين راديوگرافي ديجيتال و بحث در مورد سيستم‌هاي نوين تصویر برداری هدف این مطلب است)

راديوگرافي ديجيتال در دندان‌پزشكي

   راديوگرافي ديجيتال تاكنون به‌طور گسترده‌اي در پزشكي مورد استفاده قرار گرفته است، اما اولين سنسورهاي داخل دهاني براي استفاده در دندان‌پزشكي در دهه‌ي 1980 ابداع شدند. راديوگرافي ديجيتال يك جاي‌گزين عالي براي راديوگرافي مبتني بر فيلم است. 

سیستم های دیجیتال تصویر برداری از دندان

سیستم های دیجیتال که امکان مشاهده فوری تصاویر را بدون به کار بردن فیلم فراهم می کنند از یک سنسور داخل دهانی یا صفحه تصویر برداری ، یک سیستم اشعه X  ، سخت افزار و نرم افزار کامپیوتری جهت پردازش تصویر و یک چاپگر تهیه کننده نسخه چاپی ، تشکیل شده است . در سیستم هایی که از یک سنسور داخل دهانی استفاده می کنند ( CCD Charged   ) ( coupled device ) ، در هنگام تصویر برداری سنسور در داخل دهان بیمار قرار می گیرد و به صورت الکترونیک به سیستم کامپیوتر متصل می شود .

این سنسور اشعه X را شناسایی کرده ان ها را مستقیماً به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند . سپس داده های تصویری دیجیتال جهت پردازش به سیستم کامپیوتری فرستاده می شوند . در دیگر نمونه ها ، سنسور در برگیرنده یک صفحه تشدیدگر – earth rate  است که توسط فیبرنوری به یک آرایه CCD کوپل شده است . این آرایه سیگنال آنالوگی را به واحد پردازش نمایشگر می فرستد . جایی که این سیگنال پیکسل به پیکسل به یک تصویر تبدیل می شود سنسور داخل دهانی درون مواد مقاومی قرار داده شده است تا لوازم الکتریکی CCD در مقابل رطوبت محافظت  شوند . جهت کنترل بهداشت و جلوگیری از عفونت در هنگام انجام بررسی ها ، پوشش های پلی اتیلن یک بار مصرف تعبیه شده اند . نوع دیگری از سیستم دیجیتال تصویر برداری دندان ، به جای سنسور داخل دهانی ، از صفحات تصویر برداری استفاده می کند . صفحات تصویر برداری نازک و بدون سیم ف همانند فیلم های داخل دهانی معمولی ، در دهان بیمار ثابت می شوند و همان منطقه تشخیصی فیلم های داخل دهانی معمولی ، در دهان بیمار ثابت می شوند و همان منطقه تشخیصی فیلم ها را تحت پوشش قرار می دهند .

رادیوگرافی تک دندان / پری اپیکال  Dental   / Radiography  Periapical

نوعی از دستگاه های رادیوگرافی که قادر است تصاویر دقیقی از یک یا چند دندان محدود تهیه کند به گونه ای که وضعیت کامل دندان و بافت های اطراف آن را نشان دهد . علت نامگذاری آن به عنوان پری اپیکال این است که وجود ضایعه در اطراف آپکس یا نوک ریشه را به خوبی نشان می دهد ولی از این تکنیک در بررسی لبه های Crest استخوانی اطراف دندان و همچنین پوسیدگی های بین دندانی نیز استفاده می شود . البته در مورد اخیر ( بررسی پوسیدگی ) روش کار بایت وینگ Bite Wing است . علاوه بر ان با کاربرد فیلم های بزرگتر می توان تصاویر اکلوزال هر یک از فیکن را نیز تهیه نمود . از نظر محل استقرار ، دستگاه های پری اپیکال می تواند سقفی ، دیواری ، زمینی و یا قابل جا به جایی ( پایه های چرخدار ) باشند و از نظر تکنولوژی می توانند تصاویر رادیوگرافیک معمولی ( روی فیلم ) با دیجیتال تهیه کنند .